The time machine / Η μηχανή του χρόνου

Το 1987, πριν από την Πτώση του Τείχους, στη κεντρική πλατεία του Ανατολικού Βερολίνου, υπήρχε ένα παγκόσμιο ρολόι. Έβλεπες εκεί την ώρα στις πέντε ηπείρους και είχε πάνω του γραμμένα τα ονόματα πόλεων του κόσμου. Νέα Υόρκη, Γιοχάνεσμπουργκ, Σαγκάη.. Περνούσαν κάθε μέρα από κει οι Ανατολικογερμανοί και έβλεπαν-τι ειρωνεία στ' αλήθεια- τα μέρη που δεν θα μπορούσαν ποτέ να πάνε, φυλακισμένοι καθώς ήσαν μέσα στη ίδια τους τη χώρα. Περίμεναν όμως εκεί. Το ρολόι είχε ένα μεγάλο στρογγυλό υπόστεγο, κάθονταν από κάτω πολλοί μαζί και περίμεναν, περίμεναν... Όποτε κι αν περνούσα από την πλατεία, είτε έβρεχε, είτε όχι, το ρολόι ήταν γεμάτο κόσμο από κάτω. Ποτέ μου δεν κατάλαβα τι ακριβώς περίμεναν.

Στη σημερινή Alexanderplatz λίγα σχετικά έχουν αλλάξει, μετά την επανένωση θέλησαν οι Γερμανοί να διατηρήσουν κάπως τον παλιό της «σοσιαλιστικό» χαρακτήρα. Το ρολόι υπάρχει ακόμη. Μόνο που δεν περιμένει πια κανείς εκεί. Κάτι ραντεβουδάκια δίνονται σ’ αυτό, κάποιοι περιμένουν το ταίρι τους για πέντε λεπτά, ποτέ περισσότερο, κι όταν αυτό έλθει φεύγουν μαζί αμέσως. Tουρίστες φωτογραφίζονται με το ρολόι σαν φόντο, αραιά και που. Κανείς άλλος.

Ο ήρωας Δημητρώφ δεν έκανε μεγάλη καριέρα σαν όνομα στο Βερολίνο. Στο παλιό Ανατολικό είχε δρόμο και σταθμό με τ’ όνομα του. Σήμερα δεν έχει τίποτα. Εδώ, στη γωνία της παλιάς Dimitrof Straße που λέγεται τώρα πια Danziger Straße. Εδω είχα φωτογραφίσει τον πιτσιρικά που κοίταζε επίμονα τον ξένο. Θυμάμαι πάντα τους ήχους και τις μυρωδιές από τότε, τον ήχο των Τράμπαντ και τη μυρωδιά καμμένου λαδιού, τις στριγγλιές του S-Bahn. Τώρα, πολλά αυτοκίνητα και περισσότερα ποδήλατα, πολύβουο μέρος, τραμ. Ο μικρός του 87 θα έχει σήμερα την ηλικία του άνδρα της φωτογραφίας. Μπορεί να είναι και ο ίδιος, δεν ξέρεις ποτέ..

Ο σταθμός Dimitrofstrasse βαφτίστηκε Eberswalder Straße. Εκτός από όνομα, άλλαξε και χρώμα. Από σοσιαλιστικό γκρι έγινε πράσινος, ομορφυνε. Η κουρασμένη Ανατολικοβερολινέζα που είχα δει τότε, μπορεί να μη ζει πια. Τη θέση της πήρε μια νεώτερη γυναίκα που κοιτάζει το κινητό της, κι αυτή θα δώσει αύριο τη θέση της σε μια άλλη. Πόσα εκατομμύρια ζωές πέρασαν από αυτόν τον σταθμό.. Πως μπλέκονταν αυτές οι ζωές με καθεστώτα και ιδεολογίες που πέρασαν κι άφησαν ανεξίτηλα σημάδια πάνω τους.. Δίπλα στη μεγάλη, τραγική σκηνή της ουτοπίας, οι άνθρωποι, τα πρόσωπα, οι δεσμοί αίματος, τα συναισθήματα, τα μικρά, τα καθημερινά. Ακόμη και οι έρωτες, ακόμη και οι μεγάλοι έρωτες. Όλο, μα όλο αυτό, μηχανή του χρόνου λέγεται. Ο χρόνος μας δουλεύει όλους από μέσα, γελάει μ' εμας..